Kościół św. Wawrzyńca znajduje się na terenie dawnej wsi Gutkowo, włączonym w granice miasta w 1987 r. Budowę świątyni rozpoczęto w 1375 r., a ukończono jeszcze w XIV w.

W owych czasach Gutkowo było na tyle odległe i odseparowane od Olsztyna, że tamtejszy kościół służył duszpasterstwu trędowatych. Zwiedzając świątynię, można dostrzec ślad po otworze w ścianie, przeznaczonym do podawania chorym komunii. Dawną funkcję sugeruje także wybór patrona kościoła, bo św. Wawrzyniec był opiekunem ubogich i chorych.

Budowlę wzniesiono w stylu późnogotyckim, z czerwonej cegły na kamiennej podmurówce. Jej charakterystycznym elementem jest zdobiona, murowano-drewniana wieża z 1778 r. We wnętrzu świątyni zachował się ołtarz główny i ołtarze boczne z XVIII w. Zarówno one, jak i inne elementy wyposażenia: ambona, organy, konfesjonał czy kropielnica, reprezentują styl barokowy. W 2007 r. spod tynków zaczęto wydobywać cenne średniowieczne malowidła.

Według przekazów, w 1807 r. z wieży kościoła Napoleon Bonaparte prowadził obserwacje i dowodził swoimi wojskami podczas bitwy z armią rosyjską pod Jonkowem.