Księgarnia polska w Gietrzwałdzie
Opis obiektu
Kościelna Gietrzwałd
Gietrzwałd to miejscowość znana nie tylko z kultu maryjnego, ale też z działań na rzecz polskości regionu. Właśnie tu w 1878 r. uruchomiono pierwszą na Warmii polską księgarnię.
Jej założycielem był działacz społeczny, księgarz, poeta i dziennikarz Andrzej Samulowski, który początkowo prowadził ją do spółki ze Stanisławem Romanem. Po kilku latach jej siedzibą stał się nowo wybudowany budynek, którego położenie Samulowski tak zaplanował, aby z okien mieć dobry widok na bazylikę.
Oprócz sprowadzanych z ziem polskich książek i gazet, księgarnia oferowała dewocjonalia, które przyciągały odwiedzających sanktuarium pielgrzymów. Samulowski był również współzałożycielem „Gazety Olsztyńskiej”, której pierwszy, próbny numer powstał w 1886 r. właśnie tutaj. W czasie plebiscytu w 1920 r., mającego zdecydować przynależności państwowej Warmii, Mazur i Powiśla, księgarnia stała się ośrodkiem ruchu polskiego.
Dom zachował się do dziś, a od 1973 r. figuruje w rejestrze zabytków. Na ścianie budynku wisi pamiątkowa tablica, a przed nim ustawiono popiersie Samulowskiego. W prawym skrzydle domu urządzono Izbę Pamięci Rodziny Samulowskich, którą można zwiedzić po umówieniu się.