Pałac w Łajsach
Opis obiektu
Pałac w dawnym majątku ziemskim Łajsy, położonym w obecnej w gminie Gietrzwałd, zbudowano w latach 1881-82 w stylu pseudoklasycystycznym z elementami neorenesansowymi. Oprócz budynku głównego dobrze zachował się park i zabudowania folwarczne.
Dobra szlacheckie Łajsy (od pruskiej nazwy wsi Leissen), o powierzchni 200 ha, w XVIII w. należały do familii Jankowskich, a w XIX w. do rodziny von Zabiensky. Lata 20. XX w. przyniosły rozrost majątku do 380 ha. Wówczas w jego skład wchodziły także folwark i cegielnia.
Pałac to budowla dwukondygnacyjna, otynkowana na biało. Do niskiej i wąskiej części środkowej dobudowywano po bokach większe skrzydła na planie kwadratu. W 1945 r. centralna część budowli uległa spaleniu i przy odbudowie dodano jej jedno piętro. Z dachu skrzydła wschodniego wyrasta kwadratowa wieża widokowa. W zabudowaniach zespołu folwarcznego zachował się interesujący budynek spichlerza, murowany z czerwonej cegły. Obecnie cały zabytkowy zespół jest własnością prywatną.